Restauración do Pavillón historicista e o muro perimetral de San Martín Pinario

Ficha técnica

Autores:

Juan Orozo Corredoira e Iago Seara Morales

Arquitecto técnico:

Guillermo Fernández Prieto

Colaboradores:

Gabriel Doval Caramés (arquitecto)

Roberto Saavedra Vilariño (arquitecto)

Tania Fraga Eiroa (arquitecta)

Obradoiros Enxeñeiros SL

Refuerza Consultoría SAU

Tempos Arqueológicos

 

Empresas madeira:

Maderas Rubén

Promotor:

Arzobispado de Santiago de Compostela

Construtora:

Obras Gallaecia SL

Situación:

Santiago de Compostela

Ano:

2023

Fotografía:

Denís Estévez Fernández 

Descrición

Existen varias hipóteses sobre os motivos da construción do Pavillón. Construíuse durante o funcionamento do Seminario Maior no Século XIX. Debido ás relacións e compromisos con institucións de Santiago de Compostela, presumiblemente co Programa de Exposicións Rexionais de 1858 e/ou 1909, posto que hai noticias da colaboración dos espazos de San Martín Pinario. O programa da exposición regulaba os produtos elexibles para o concurso e sábese que o claustro procesional do monasterio considerouse apropiado para parte da sección cultural.

Neste contexto, o Pavillón estaba a disposición de ser empregado para as Exposicións como espazo complementario para os usos do Seminario en etapas posteriores. Os valores históricos continuaron enmarcados naquel momento coa construción do Pavillón, co desexo de ofrecer o inmoble, a súa singularidade e o seu percorrido histórico, así como as súas características de uso, artísticas e arquitectónicas, participando activamente do feito social das Exposicións Rexionais, coincidentes co elevado número de exposicións.

O proxecto enfocou a rehabilitación-restauración do pavillón historicista para albergar de novo os usos culturais, fundacionais do mesmo, desde os tres valores fundamentais da New European Bauhaus (sustentabilidade, estética e inclusión) e asumindo os retos do Pacto Verde Europeo. 

A proposta de actuación no Pavillón recupera a arquitectura propia desta tipoloxía construtiva, liberando os espazos ocupados, poñendo en valor a linguaxe arquitectónica que combinaba a versatilidade dun espazo diáfano co emprego dun estilo enlazado coa tendencia europea da época.

Na intervención, recupérase e amplíase a cuberta a dúas augas sobre un muro de mampostería e piares de fundición de estilo modernista. A estrutura componse de repetición de cerchas formadas por pares, tirante e pendolón, fabricadas en viga laminada de piñeiro radiata nacional e reforzadas con ferraxería metálica.

Forxado realizado en paneis de CLT de 150 mm de piñeiro radiata nacional, atirantado á estrutura de cuberta e fixado mediante un anelo perimetral de perfil UPN metálico. 

A envolvente exterior executouse mediante unha galería composta por montantes verticais e horizontais, fabricados en viga laminada de piñeiro radiata. 

PREMIOS E RECOÑECEMENTOS

Premio Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia 2025 na categoría Obras de Rehabilitación Patrimonial e Restauración

Valoración do xurado dos Premios COAG:

"O xurado tivo en conta a actitude exemplificativa dun proxecto que separa meridianamente a restauración dunha envolvente de alto valor patrimonial dun novo uso interior, de maneira que é respectuosa tanto coas formas históricas como coa nova espacialidade redescuberta. A medida e retranqueo adecuado da nova sección habitada interior, respecta e crea a suficiente profundidade de campo para resaltar a propia estrutura historicista á vez que xera un entresollado que tamén valoriza a estrutura e ritmo tradicional da estrutura de cuberta. O traballo é un exemplo de didáctica sobre o tratamento do patrimonio, sen estridencias nin desequilibrios".

Centro Cultural Forges

Ficha técnica

Autores:
Colaboradores:

Estudios Inimatec S.L.

Cálculo estructura de madeira:

Timbersoul by Cándido Hermida S.L.

Promotor:

Concello de A Fonsagrada

Construtora:

Héctor Álvarez Díaz

Situación:

A Fonsagrada, Lugo

Ano:

2024

Fotografía:

Luis Díaz Díaz

Descrición

A Antiga Casa Consistorial de A Fonsagrada, en desuso desde o ano 2015, convértese  con este proxecto no espazo no que o Concello poderá mostrar á sociedade a colección que lle foi doada polo debuxante Antonio Fraguas "Forges" tralo seu falecemento en 2018.

A proposta para o Centro Cultural Forges profunda nalgúns dos conceptos básicos de intervención no patrimonio construído. A lectura e a análise das diferentes etapas, usos e intervencións que se sucederon no edificio permiten detectar cales aportaron valor e cales xogaron en contra das lóxicas orixinais da construción. Neste sentido, o primeiro traballo a realizar foi de limpeza e selección, así como de consolidación dos elementos estruturais deteriorados.

Por outro lado, un dos grandes retos de introducir un uso museístico nunha construción deste tipo foi a adaptación da preexistencia á normativa vixente, sobre todo no que respecta a cuestións de accesibilidade, protección contra incendios, control de temperatura e humidade ou eficiencia enerxética.

Así, recuperouse o patio orixinal da construción que foi cuberto cunha bóveda de metacrilato na década dos 90, delimitándoo coa aparición dunha nova fachada formada por elementos estruturais de madeira de castaño laminado que funciona, ademais, como dispositivo de control e captación solar. Xa no interior, aprovéitanse os espazos xerados polos muros de mampostería existentes para desenvolver o programa de necesidades da maneira máis elemental posible, engadindo exclusivamente un núcleo de circulacións e outro de servizos.

A planta baixa enténdese como un espazo de relación coa rúa, en pleno Casco Histórico da vila e xunto ao Camiño Primitivo de Santiago. Deste modo, nela localízanse a futura oficina de turismo de turismo, o vestíbulo do Centro Cultural e unha exposición que poden funcionar de maneira conxunta ou independente. 

INFORMACIÓN GRÁFICA

PREMIOS E RECOÑECEMENTOS

  • Premio Arquitectura en Madeira Sostible PEFC (2025)
  • Finalista nos Premios Arquitectura 2025
  • Finalista Premios COAG de Arquitectura 2025

XIII Xornadas de Arquitectura e Deseño

Data: Mércores, 3 de decembro de 2025

Hora: 09:30 horas

Lugar: Auditorio 2, edificio CINC, da Cidade da Cultura (Santiago de Compostela)

Organiza: Cluster da Madeira e o Deseño de Galicia coa axuda do Instituto Galego de Promoción Económica

Descrición: Encontro dirixido a profesionais da arquitectura, deseño interior, carpinteiros, sector Contract e empresas da industria da madeira coa finalidade de abordar a importancia do deseño na construción e promover o achegamento entre o mundo da arquitectura, o deseño e os profesionais co tecido empresarial da madeira, coa mirada posta no mercado.

CONSULTAR PROGRAMA

INSCRICIÓNS

Faladoiro CMD: Prieto Patiño Arquitectos

Data: mércores, 19 de novembro

Organiza: Cluster da Madeira e o Deseño de Galicia, coa axuda do Instituto Galego de Promoción Económica

Lugar: Casa do Taberneiro (Rúa San Pedro, 15, Santiago de Compostela)

Hora: 18:00 horas

Descrición: Juan Prieto e Faustino Patiño, do estudo de arquitectura Prieto Patiño, compartirán as solucións empregadas en diferentes intervencións realizadas en madeira. O estudo destaca por empregar a madeira como un material versátil que une técnica e emoción, adaptándose a cada contexto e reivindicando o seu valor contemporáneo na arquitectura galega.


Trala intervención, abrirase un diálogo entre todos os asistentes no que poder compartir, dunha maneira coloquial e cercana, cuestións de interese na construción e rehabilitación con madeira. Non existe máis pretensión que compartir un momento de distensión entre profesionais coas mesmas inquedanzas.

INSCRICIÓNS

 

II Curso Online de Deseño, Prefabricación e Montaxe mediante Entramado Lixeiro de Madeira

Datas: 10, 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20 e 21 de Novembro de 2025

Organizan: Cluster da Madeira e o Deseño de Galicia e a Axencia Galega da Industria Forestal

Modalidade: Formación Online en Directo

Descrición: O obxectivo desta formación é introducir a profesionais da construción nas especifidades do deseño e construción con entramado lixeiro de madeira. Trátase dunha formación específica sobre os diferentes tipos ou sistemas construtivos baseados en entramado lixeiro de madeira, as súas diversas posibilidades de composición, a estrutura das súas capas e os diferentes motivos da súa utilización, as etapas de deseño e fabricación. Ademais, a formación inclúe outros aspectos a ter en conta como a loxística, prefabricación, transporte e montaxe, englobando os grados de industrialización da construción.

MÁIS INFORMACIÓN E INSCRICIÓNS

Evento anual Mass Madera 2025

Data: 27 de outubro de 2025

Organiza: Mass Madera

Lugar: Cidade da Cultura de Santiago de Compostela

Hora: 16:00-20:30 horas

Descrición: Mass Madera presentará o informe actualizado sobre o estado da madeira maciza industrializada en España. Ademais, será un espazo de reencontros entre profesionais para compartir experiencias e continuar fortalecendo esta rede.

Máis información e inscricións

Curso Proxectar con sistemas prefabricados de madeira: entramado lixeiro e CLT

Datas: 6, 8, 13, 15, 27 e 29 de outubro de 2025

Organiza: Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, COAG, e Axencia Galega da Industria Forestal, XERA

Descrición: O curso busca que os alumnos aprendan a desenvolver proxectos de arquitectura con entramado lixeiro de madeira e CLT. Coñecerán a lóxica estrutural de ambos sistemas construtivos para poder desenvolver proxectos de edificacións optimizadas onde a arquitectura e estructura vaian da man. Descubrirá as técnicas, detalles e materiais axeitados para proxectar edificios eficientes, duradeiros e sostibles. 

O curso completarase con dúas visitas de carácter voluntario, que servirán para comprobar, de primeira man, as posibilidades destes sistemas construtivos. 

Máis información e inscricións

Piñeiros 25

Datas: 28 e 30 de outubro de 2025

Modalidade: Presencial (Cidade da Cultura) 

Organiza: Fundación Arume

Descrición: Contará cun evento principal na Cidade da Cultura, que se completará con dúas xornadas técnicas, a modo de spin off, co obxectivo de profundizar a nivel práctico en dúas temáticas centrais de Piñeiros 25, a sanidade forestal das masas de coníferas e a construción en madeira. 

Unha das xornadas técnicas, a de ámbito de monte, dirixida a un perfil de enxeñeiros forestais, investigadores e docencia universitaria, celebrarase no Centro de Investigación Forestal de Lourizán. A segunda, sobre construción en madeira, terá lugar en Casa RIA e orientarase a un perfil ligado á arquitectura e o deseño.

Máis información

Galicia. Arquitectura de proximidade

Data: Martes, 7 de outubro de 2026

Hora: 19:00 horas

Organiza: Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia co patrocinio da Axencia Galega da Industria Forestal

Descrición: Ofrecerase unha reflexión sobre o emprego dos materiais tradicionais e a innovación industrializada que está viviendo Galicia. Coa experiencia que supón o uso tradicional da madeira e a pedra, a arquitectura galega recente está a explorar novas formas de uso dos materiais naturais de proximidade.

Máis información e inscricións

LIGNOMAD 25, CONGRESO SOBRE CONSTRUCIÓN CON MADEIRA E OUTROS MATERIAIS LIGNOCELULÓSICOS

Data: Do 24 ao 26 de setembro de 2025

Modalidade: Presencial (ETS de Arquitectura, Universidade de Granada)

Descrición: O evento pretende abordar aspectos científicos, técnicos e construtivos relacionados coa madeira, os seus derivados e outros materiais naturais, así como dar a coñecer o traballo desenvolvido polos seus membros e colaboradores. 

Contará coa participación de destacados investigadores, arquitectos, enxeñeiros, construtores, fabricantes e outros profesionais que compartirán a súa visión e experiencia sobre o uso destes materiais no sector da construción. 

Máis información e inscricións