Arquitectura e madeira: obras significativas executadas con madeira

Os trece proxectos recollidos nesta publicación preséntanse como un pequeno expoñente da arquitectura galega en madeira. Sen dúbida existen moitos máis exemplos construídos pola nosa xeografía, non recollidos agora, que dende esta publicación queremos fomentar o descubrimento e posta en valor des mesmos.
Trátase pois dunha primeira aproximación, a través da madeira, a un conxunto de obras e arquitectos de probada calidade e compromiso coa profesión que exercen en Galicia, desde a que mirar con optimismo as amplas posibilidades arquitectónicas e construtivas deste material milenario tan cargado de futuro.

Referencia completa

Carlos Pita Abad e Carlos Quintáns Eiras coa colaboración de Nuria Prieto González

https://media.timtul.com/media/web_clustermadeira/arquitectura-y-madera_20230320120751.pdf

 

Guía técnica para a implantación do Marcado CE en produtos de madeira para a construción

Para o contido específico de produtos de madeira, a guía está apoiada en normas harmonizadas e outros documentos. Abarca a definición de conceptos xerais e a explicación do procesamento pola vía CEN cando o marcado é obrigatorio e pola vía EOTA cando é voluntario, mencionando en cada caso diversos produtos de madeira para a construción coa correspondente especificación técnica harmonizada de aplicación.
Tamén contén fichas específicas para produtos de madeira con marcado CE obrigatorio, indicando as características esenciais e os Sistemas de Avaliación e Verificación de Prestacións que se van aplicar.

Referencia completa

XERA (2020). Guía de Marcado CE. Produtos de madeira para a construción.
Axencia Galega da Industria Forestal. Consellería de Economía, Emprego e Industria.
En colaboración coa Plataforma de Enxeñaría da Madeira Estrutural (PEMADE) da Universidade de Santiago de Compostela (USC).

https://ficheiros-web.xunta.gal/xera/guia-marcado-ce-xera-gal.pdf

 

TRABE, dimensionado de estruturas de madeira segundo o CTE

Esta ferramenta gratuíta para o cálculo estrutural estase a desenvolver no marco do convenio “Madeira en Valor” entre a Axencia Galega da Industria Forestal da Xunta de Galicia e a Universidade de Santiago de Compostela, a través da Plataforma de Enxeñaría da Madeira Estrutural (PEMADE).

É unha ferramenta en desenvolvemento. Na súa primeira versión, inclúe un módulo para o cálculo de vigas de forxado e, proximamemnte, poderán realizarse cálculos de cubertas.
 

Referencia completa

Agencia Gallega de la Industria Forestal de la Xunta de Galicia y la Universidad de Santiago de Compostela, a través de la Plataforma de Ingeniería de la Madera Estructural (PEMADE)

https://trabe.pemade.com/gl

 

Informe da Cadea Forestal – Madeira de Galicia 2021-2022

A industria forestal-madeira en Galicia é un sector económico importante, que proporciona emprego, contribúe ao crecemento económico e xera ingresos a través da produción e comercialización de produtos forestais e transformados de madeira.

Referencia completa

Picos, J. (2022). A CADEA FÓRESTAL- MADEIRA DE GALICIA 2021-2022. Axencia Galega da Industria Forestal. Consellería do Medio Rural. Universidade de Vigo. 50 p.

https://ficheiros-web.xunta.gal/xera/cadea-forestal/cadea-forestal-madeira-2021-22.pdf

 

Terceiro foro de construción en madeira (FMC 2023)

Data: 01/06/2023 - 02/06/2023.

Modalidade: Presencial. 

Organiza: Organizado pola plataforma FORUM HOLZBAU, en colaboración coa Cátedra de Madera Onesta da Universidad de Navarra e co apoio de institucións e centros de investigación do mundo da madeira como AITIM, PEMADE, CIS Madeira, Lignomad, COSE, UNEmadera, AEIM, PEFC, FSC, etc.

Dirixido a: Todas aquelas persoas que se interesen polas novas posibilidades que ofrece a construción con madeira en España, Europa e no resto do mundo.

Descrición: O Terceiro Foro da Construción en Madeira (FMC 2023) busca crear un ambiente profesional no que favorecer sinerxías e poder dar resposta ás cuestións técnicas e prácticas que xurdan arredor da construción en madeira.

https://www.forum-maderaconstruccion.com/

Segunda edición do evento internacional "Drivers for Wood Construction"

Data: 15/05/2023 - 16/05/2023.

Modalidade: Presencial. 

Organiza: Karelia University of Applied Sciences en colaboración con Natural Resources Institute Finland, University of Eastern Finland e European Forest Institute.

Dirixido a: Profesionais da construción en madeira.

Descrición: O tema a tratar será o achegamento á construción sostible con madeira.

https://woodjoensuu.fi/en/drivers-for-wood-construction-2023-event-15-16-5-2023/

Simposio "Tableros y Economía Circular"

Data: 23/05/2023 - 24/05/2023.

Modalidade: Presencial. 

Organiza: FCBA, co apoio de CODIFAB.

Dirixido a: Todas aquelas persoas que traballan con paneis a base de madeira, como poden ser empresas de mobles, complementos e construtoras.

Descrición: Estas dúas xornadas serán unha oportunidade para compartir os retos do sector dos paneis en materia de economía circular en relación aos seus diferentes usos. O simposio abordará cuestións fundamentais para o sector.

Inscrición: Acceso as conferencias

  Inscrición ata o 23 de abril de 2023 Inscrición dende o 24 de abril de 2023
Colaboradores CODIFAB A ou B
(Sen comida de gala)

96€ IVE incluído (80€ sen IVE)

120€ IVE incluído (100€ sen IVE)
Colaboradores CODIFAB A ou B
(Con comida de gala)
144€ IVE incluído (120€ sen IVE) 168€ IVE incluído (140€ sen IVE)
Colaboradores non CODIFAB
(Sen comida de gala)
300€ IVE incluído (250€ sen IVE) 360 € IVE incluído (300 € sen IVE)
CODIFAB Non contribuínte
(Con comida de gala)
348€ IVE incluído (290€ sen IVE) 420 € IVE incluído (350 € sen IVE)
Estudantes
(Sen comida de gala)
54 € IVE incluído (45 € sen IVE) 60 € IVE incluído (50 € sen IVE)

Máis información

https://www.fcba.fr/evenements/symposium-panneaux-economie-circulaire/

https://www.fcba.fr/wp-content/uploads/2023/03/SPEC-23-Pr%C3%A9-programme-A5-v5.pdf

Vivenda unifamiliar entre medianeiras

Ficha técnica

Autores:

PABLO FALCÓN ARQUITECTURA
Pablo Falcón Nóvoa

Cálculo estructura de madeira:

Pablo Falcón Nóvoa

Empresas madeira:

Maderas Rubén
 

Promotor:

Antonio Andrés Ferreiro Rodríguez

Construtora:

COFERVI 

Situación:

Ourense

Ano:

2020

Superficie:

134 m2

Descrición

Memoria

Soar urbano entre medianeras á beira do río Barbaña, que atravesa a cidade de Ourense en dirección norte-sur ata desembocar no Miño. Dimensións: 6,70 metros entre lindeiros e 10 metros de profundidade edificable entre a rúa e a beirarrúa traseira dun paseo fluvial, que nunca estará rematada, xa que desaparece na nova formulación, en fase de aprobación.
O deseño da casa plantexa a contención e a abstracción como linguaxe a empregar fronte aos excesos formais e ás diversas intervencións existentes no barrio.
Un dos temas centrais do proxecto é a inclusión na edificación dun patio aberto que fará a función de recibidor, espazo semiprivado de transición entre exterior e interior, aparcamento ocasional e, á súa vez, permitirá que entre luz á planta semisoto.
As estancias principais, o salón da planta baixa e o estudo no semisoto, abrense cara á beira do río Barbaña, con grandes ventás, privatizando aínda máis a parte dianteira da vivenda, que se orienta máis cara ao patio interior que a propia rúa.
Os cerramentos: un sistema de armazón de madeira lixeira, cuberto no exterior por chapa metálica minionda, madeira de iroco e grandes paneis de vidro.
A estrutura: piares metálicos e lousas de madeira maciza, en estancias e formigón no núcleo central e servizos.
As instalacións: a procura da eficiencia enerxética lévanos a propoñer un sistema de calefacción mediante bomba de calor aerotérmica e chan radiante.

Estrutura

No referente á estrutura horizontal dos pisos emprégase un sistema que consiste na instalación duns forxados macizos de madeira, biapoyados sobre perfís metálicos IPE e angulares de diversas medidas.
Este forxado está formado por pezas de madeira aserrada, en leste caso abeto, de clase resistente C30, de 70 mm de ancho e altos variables, cepilladas nas catro caras, decaladas unhas das outras, aparafusadas entre si mediante tirafondos de 6 mm de aceiro galvanizado e longo 220 mm., recubertas por unha capa de compresión de formigón.
A maiores, unha malla de aceiro de 10 mm de diámetro para evitar fisuraciones e uns conectores perforados, de aceiro de 5 mm de espesor de aceiro galvanizado, inseridos na madeira mediante un corte de serra do mesmo espesor, garanten o comportamento solidario entre madeira e formigón. A cara inferior do forxado queda vista.
As vantaxes inherentes ao sistema é a obtención dun comportamento estático e un momento de inercia mellorado respecto ao da sección de madeira equivalente, grazas ao decalaje das pezas. A maiores, grazas ao relevo dentado, obtense un acabado inferior que proporciona un excelente acondicionamento acústico e un acabado inferior de gran elegancia.
Na parte central, nas estancias non vivideras, correspondendo ás zonas húmidas e as escaleiras, empréganse laxas de formigón de 15 cm, que dan arriostramiento e rixidez a toda a estrutura.

Sistema Estrutural

Estrutura horizontal: Forxado mixto madeira-formigón formado por laxa bidireccional de pezas de distinto canto de madeira aserrada unidas mediante tirafondos e capa de formigón armado con conexións metálicas.

Produto  1:  Madeira maciza clase resistente C30

Clase de servizo: 2*    Clase de uso: 2*

Especie: Abies alba

Tratamento: Funxicida e insecticida aplicado na superficie e rematado con dúas capas de pintura branca

* Consideráronse clase 2 pola posibilidade de condensacións ocasionais no forxado debido a calefacción por chan radiante.

PREMIOS E RECOÑECEMENTOS

Premio Gran de Area de Aportación á Arquitectura 2021

Pensión vinculada ao peregrino Abeiro da Loba

Ficha técnica

Autores:

ESTÉVEZ E GONZÁLEZ ARQUITECTOS
(Miguel Estévez Gómez / Luciano González Domínguez )

Colaboradores:

Gabriel Alarcón Sabarís
E3 Arquitectos
CALCUGAL

Cálculo estructura de madeira:

Carolo Losada Soto

Empresas madeira:

HASSLACHER Nordica Timber

Promotor:

SABALOGAL S.L.

Construtora:

MARZOA Y ALONSO 

Situación:

Lugar  de Madelos, Sobrado dos Monxes 
(A  Coruña)

 

Ano:

2019

Superficie:

498 m2

Descrición

Memoria

A intervención céntrase na rehabilitación dunha masía do século XVIII e a súa contorna para unha pensión vinculada ao Camiño de Santiago.
O proceso de abandono, como en moitas zonas rurais, fai que a paisaxe se transforme.
Do prado ao soto

1970 - PRADO - Relación íntima entre o prado-actividade-vivenda-edificación.

2000 - SOUTO – Desconexión entre o soto e a edificación.

O obxectivo foi volver vincular a edificación coa contorna desvanecendo os límites e buscando unha mirada recíproca.
Na planta baixa proponse un amplo espazo libre, enlazando co soto a través dos ocos existentes.
As extensións elévanse en zonas con necesidade de altura. O edificio ábrese cara ao sueste, como consecuencia dos muros desaparecidos ou irrecuperables. Esta nova pel materialízase en vidro e madeira, o que xera sistemas de clima pasivo para captar a calor no inverno, permitindo a ventilación cruzada das estancias. Unha vide caducifolia limita a luz solar no verán.
Intervense en elementos característicos do edificio e da súa contorna como a recuperación da zona da lareira. Consérvase o desnivel existente que formalizaba as cuadras; o forno reutilizase como poza e a maseira existente; e a base do hórreo recupérase como banco/fogueira acompañado da cadeira "hatillo" para admirar a contorna.

Estrutura

Mantéñense os muros existentes de lousa, sobre os que se dispón un nervio encadeado de formigón armado sobre o que se apoian os tacos de madeira.
A estrutura da cuberta está formada por varias armazóns formadas por piares e vigas inclinadas de cuberta, cun tornapuntas e un tirante de madeira laminada que proporcionan rixidez ás unións tanto entre piar e par como entre pares.
A estrutura primaria do edificio (vigas, piares, tacos, tornapuntas, tirantes...) está formada por pezas de madeira laminada clase resistente GL24h.
Debido ao uso do edificio, o forxado do piso da primeira planta debe garantir unha resistencia ao lume mínima de 60 minutos (R60), polo que ao dimensionar un forxado común de correas a súa sección foi considerable. De aí a opción de utilizar paneis de madeira laminada de 10 cm de grosor, 12 cm na zona da terraza e 6 cm na zona do canalón.
As unións dos elementos principais resolvéronse de xeito tradicional mediante tramas, caixa e espiga.

Sistema estrutural

Estrutura principal de vigas, piares, tacos, tornapuntas e tirantes en madeira laminada e estrutura secundaria en paneis de madeira laminada encolada maciza (HBE).

Produto  1:  Madeira laminada encolada GL24h

Especie: Picea abies

Clase de servizo: 3

Clase de uso: 1 / 3.1

Tratamento: Funxicida e insecticida contra insectos xilófagos aplicado superficialmente

Produto  2:  Panel Huttemann de madeira laminada encolada (HBE)

Especie: Picea abies

Clase de servizo: 1/3

Clase de uso: 1 y 3.1

Tratamento: Funxicida e insecticida contra insectos xilófagos aplicado superficialmente

INFORMACIÓN GRÁFICA

PREMIOS E RECOÑECEMENTOS

Premios Juana de Vega de Intervenciones en el Paisaje 2020_Accésit cat. Intervenciones en el Patrimonio Construido y su Entorno.

Prototipo de Cuberta-Gridshell en PEMADE-USC

Ficha técnica

Autores:

PEMADE-USC 
Antonio J. Lara Bocanegra
Manuel Guaita Fernández

Colaboradores:

PEMADE-USC (Jorge Crespo / José A. Lorenzana / Belén Feijóo / María Portela / Sergio Salgado)
UPM (Almudena Majano Majano / José Luis Gómez Royuela / Luis Lozano Bodeguero / Antonio Roig)
 

Cálculo estructura de madeira:

PEMADE-USC / UPM
Antonio J. Lara Bocanegra
 

Empresas madeira:

Maderas VILLAPOL
Maderas BESTEIRO
 

Promotor:

PEMADE-USC (LIFE Lugo + Biodinámico)
 

Construtora:

T&T (Michele Taietti)
 

Situación:

EPSE, Campus Terrra USC (Lugo)
 

Ano:

2017

Superficie:

140 m2
 

Descrición

Memoria

No marco do Proxecto LIFE Lugo + Biodinámico cofinanciado polos fondos europeos LIFE e comprometido co desenvolvemento e achega de valor engadido ao sector transformador da madeira de Galicia, desenvolveuse un sistema de estruturas laminares reticulares de eucalipto para a súa aplicación en cubertas, dando continuidade aos resultados do proxecto de investigación “Análisis de la relajación de tensiones en láminas curvadas y de nuevas soluciones de unión para estructuras de madera tipo Gridshell realizadas con Eucalyptus globulus”, financiado polo Plan Estatal de Investigación Científica, Técnica e de Innovación do Ministerio de Economía e Competitividade, cofinanciado por FEDER.
Trátase dun sistema estrutural de grande interese para cubertas lixeiras de luz media e longa, que permite acadar formas de dobre curvatura utilizando elementos idénticos de pequena sección e alta calidade, dando como resultado un sistema cunha gran capacidade de industrialización e normalización.
Co obxectivo de demostrar o potencial da solución desenvolvida, deséñase e constrúese un prototipo de lámina reticular a escala real de dimensións (24,4 m x 5,75 m) para cubrir unha zona de almacenamento de madeira do laboratorio da Plataforma de Enxeñería da Madeira. Estrutural no Campus de Lugo.
Para manter en bo estado a madeira almacenada, o novo espazo debe estar ben ventilado e evitar a entrada de auga da chuvia. Así mesmo, deberá contar cunha fronte totalmente aberta de 15 m de lonxitude que permita a carga e descarga de pezas grandes.

Estrutura

Para dar resposta ás esixencias funcionais, deséñase unha lámina de celosía alongada apoiada exclusivamente nos seus lados curtos, cunha luz entre apoios de 15 m e dous voladizos de 4,5 m. A lámina reticular está formada por 6 capas de láminas cunha sección de 75 x 30 mm dispostas en tres direccións separadas 60 mm entre si, o que xera unha estrutura moi lixeira e esvelta (só 6 cm de material para aforrar 15 m de luz), así como unha enorme eficiencia estrutural xa que require oito veces menos material que unha solución tradicional.
O desenvolvemento da lámina reticular de Eucalyptus globulus requiriu numerosas investigacións para conseguir follas de Eucalyptus globulus moi resistentes e longas. Para iso establecéronse os procedementos necesarios para a obtención de madeira aserrada de altas prestacións e unións encoladas de tipo finger-joint e scarf-joint de alta resistencia.
A montaxe lévase a cabo mediante a utilización dunha cimbra formada por varios arcos paralelos de madeira laminada que permiten conformar a estrutura curvando in situ as láminas de eucalipto. Dous dos arcos de madeira do encofrado utilízanse como parte da estrutura final para apoialo sobre os piares de aceiro. Unha vez rematada a montaxe sobre o encofrado, a estrutura é izada con dous guindastres e ancorada aos piares metálicos. A estrutura protéxese exteriormente mediante un téxtil de PVC postensado contra un redondo de aceiro perimetral. O acabado branco translúcido do téxtil permite o paso da luz salientando a imaxe de lixeireza da mesma tanto de día como de noite.
É a primeira lámina reticular deformada elásticamente de uso permanente construída en España e a primeira do mundo elaborada con Eucalyptus globulus.

Sistema estrutural

Lámina reticular de dobre curvatura formada por 6 capas cruzadas de elementos lonxitudinais de madeira de eucalipto empalmado e laminado, cuxa esvelteza permite curvala na obra A lámina reticular está sostida por dous arcos de madeira laminada de piñeiro de cultivo local que transmiten a carga aos soportes de aceiro.

Produto  1: Madeira laminada de eucalipto GL45

Especie: Eucalyptus globulus

Clase de servizo: 2

Clase de uso: 2

Tratamento: Aplicación superficial de lasur protector contra a radiación UV e bloqueador de taninos

Produto 2: Madeira empalmada de eucalipto

Especie: Eucalyptus globulus

Clase de servizo: 2

Clase de uso: 2

Tratamento: Aplicación superficial de lasur protector contra a radiación UV e bloqueador de taninos

Produto  3: Madeira laminada de pino clase resistente GL24h

Especie: Pinus radiata

Clase de servizo: 2

Clase de uso: 2

Tratamento: Aplicación superficial de lasur protector contra a radiación UV 

PREMIOS E RECOÑECEMENTOS

World Conference on Timber Engineering WCTE2018, Seoul, South Korea. 2018_Honorable Mention Winner of Young Scientific Award.